Voor- en achtervoegsels? Gebonden morfemen? Ontleningen? Het heeft allemaal te maken met het begrip ‘afleiding’. Wat is een afleiding precies en welke woorden zijn dan afgeleid? En waarvan? Van het Frans, of van een ander woord?
Wat kan een klein begrip veel vragen oproepen. Niet gek ook, want een ‘afleiding’ is vaak ook erg vaag uitgelegd. Tijd voor verduidelijking
Wat is een afleiding?
Definitie
Een afleiding is, kort gezegd, een woord dat is ontstaan uit een ander woord. Aan een grondwoord kunnen dan taalelementen toegevoegd worden die niet als losse woorden zelf kunnen voorkomen. Die taalelementen zijn voor- of achtervoegsels.
Voorbeelden
Een afleiding is het woord: onschuldig. Het grondwoord hierin in het woord ‘’schuld’’. Het voorvoegsel (het taalelement vóór het grondwoord) is –on. ‘’On’’ is in het Nederlands geen zelfstandig woord. Het achtervoegsel (het taalelement áchter het grondwoord) is –ig. ‘’Ig’’ is net zoals ‘’on’’ geen zelfstandig woord. Deze taalelementen bij het grondwoord, zorgt ervoor dat het woord ‘’onschuldig’’ maar ook ‘’onschuld’’ en ‘’schuldig’’, afgeleidde zijn van het woord ‘’schuld’’. En daarmee zijn de woorden ‘’onschuldig’’, ‘’onschuld’’ en ‘’schuldig’’, afgeleiden.
Verschillende afleidingen:
- Verkleinwoorden: bloempje
- Meervouden: bloemen
- Werkwoordsvervoegingen:
Verschillende taalelementen die de afleiding maken zijn dus achtervoegsels en voorvoegsels. Achtervoegsels speler echter ook een grote rol bij de verbuiging van zelfstandige naamwoorden en het vervoegen van werkwoorden. Zo is de ‘’+t’’ in de regel stam +t bij de werkwoordsvervoeging ook een achtervoegsel.
Achtervoegsel (suffix):
- ing (verplaatsing)
- achtig (krampachtig)
- pje (bloempje)
- je (kindje)
- halve (derhalve)
- ig (schuldig)
- zaam (eenzaam)
- heid (hoogheid)
- loos (hopeloos)
- elijk (schappelijk)
Voorvoegsel (prefix):
- On (onschuld)
- Ver (vergissen)
- Her (herhalen)
- Wan (wandaad)
Dit zijn enkele voorbeelden van voor- en achtervoegsels. Op internet kun je er vast nog wel wat meer vinden. Achter elk voorbeeld staat dus ook tevens een afleiding.
Heb je nog vragen of opmerkingen? Twijfel je of een woord een afleiding is? Schroom je niet, en laat het me weten.
Liefs,
Vera
