Ja ja, je leest het al, het trema. In de dagelijkse spelling komt het trema geregeld voor. Geïnteresseerd, geërgerd, poëzie, reünie en ga zo maar door. Vaak gaat het schrijven automatisch, maar er zijn ook regels voor die twee puntjes. Dus als je het even niet meer weet, of je geheugen wilt opfrissen voor het Groot Dictee der Nederlandse taal 2016, dan is deze blog met trema-thema zeker iets voor jou.
Het trema is soms een lastig gevalletje. Is het nu zeeëgel of zee-egel? Gebruik je nu een koppelteken of trema? De vraag luidt:
Wat zijn de regels voor het gebruik van het trema?
Trema
Het trema is een teken in de vorm van twee puntjes die vaak boven een klinker wordt geplaatst. Het trema wordt gebruikt als je de twee klinkers die naast elkaar staan, als één klank kunt lezen. Om dit te voorkomen wordt het trema ingezet.
Gebruik
- Het trema wordt geplaatst bij de volgende 14 lettercombinaties: ee, ei, eu, ie, aa, ae, ai, au, ui, uu, oe, oi, oo en ou.
Voorbeeld: poëzie, reünie, koloniën, ruïne - Regel 1 is op uitzondering als woorden eindigen op de Franse en Spaanse lettercombinaties: eum, ien, eus en ei
Voorbeeld: petroleum, opticien - Als er meer dan twee klinkercombinaties zijn, dan krijgt de klinker na de i geen trema – de e en i die erna volgen krijgen wel een trema.
Voorbeeld: begroeiing, aaien, knieën, mozaïek, geëerd - Bij telwoorden wordt er een trema geplaatst
Voorbeeld: tweeëntwintig, drieëndertig - Het trema komt alleen voor in niet-samengestelde woorden
Voorbeeld: het is na-apen en niet naäpen, het is zee-egel in plaats van zeeëgel - Woorden die eindigen op een onbeklemtoonde ie krijgen in het meervoud: iën.
Voorbeeld: koloniën, provinciën - Woorden die eindigen op een beklemtoonde ie krijgen in het meervoud: ieën
Voorbeeld: knieën, industrieën, melodieën
Nog een uitzondering (naast regel 2) is dat er geen trema komt als er een achtervoegsel is. Je schrijft dan lila-achtig, in plaats van lilaächtig.
Duidelijk?
Hopelijk is het met deze blog iets duidelijker geworden en weet je nu hoe je dat woordje schrijft (met of zonder trema). Er is zijn nog meer regels voor het trema, maar met deze bovenstaande regels moet het altijd lukken. Vragen? Ik hoor het graag.
Liefs,
Vera
Bedankt voor de duidelijke uitleg. Toen ik jouw stuk aan het lezen was, was ik aan het twijfelen of het nu “de trema” of ” het trema” was. Ik heb het opgezocht en het was ” het trema”.
met vriendelijke groet,
Suzanne
Hee Suzanne! Hé wat gek nou, ik dacht echt dat het ”de trema” was. Maar heel erg bedankt voor deze correctie: ik heb het meteen even aangepast!
Hee suzanne, sinds wanneer wordt kieeën zo geschreven, ik dacht dat je het zo schreef: knieën.
Hoi Cas, het is aangepast! Sorry voor de verwarring (het is inderdaad knieën)
Goede uitleg! Zie alleen een e teveel in knieën;-!
Is aangepast! Dankjewel voor je reactie!
Let even op: ‘knieën’ staat twee keer op verschillende manieren benoemd: met twee en drie e’s…..
Klopt helemaal. Hèhè, had ik even overheen gekeken. Het staat nu goed, dankjewel!
Hoi Vera, dus in bovenstaande reactie bedoelde je dan de è te schrijven in hèhè? Of wilde je schrijven hee hee, en moet er dan een spatie tussen de ‘hè’ en `hè’ of mag dat aan elkaar vast?
Hoi Mike, het moest hèhè zijn: ik heb het al in de reactie aangepast. Ik pak stiekem altijd sneller de é dan de è, omdat die handiger te vinden is met typen 😉 (maar in dit geval was het wel fout). Zelf schrijf ik ‘hèhè’ dus wel aan elkaar vast, omdat ik het zie (en uitspreek) als een woord. Als je zelf een pauze ertussen hoort, of het zo uitspreekt, en dat ook wil laten blijken in geschreven taal, dan zou het natuurlijk ook los van elkaar geschreven kunnen worden. Liefs, Vera
Hi Vera,
Wanneer gebruik je é of è.
Als voorbeeld, he pas op!
Of. He wat zeg je?
Zelf gebruik ik de é als ik heee bedoel en è als ik he bedoel.
Ben benieuwt hoe dat grammaticaal zit.
Bedankt alvast!
Hoi Dick,
Daar zal ik binnenkort eens een blog over gaan schrijven! Maar zoals jij het gebruikt, is het goed. Je gebruikt de ‘accent grave’ (è) als je een korte e wil benadrukken. Veel van die woorden die een accent grave hebben komen ook vanuit het Frans, zoals bij het woord crème. Een ‘accent aigu’ (é) gebruik je bij een lange e en wordt eigenlijk alleen gebruikt om het woord te benadrukken. Bijvoorbeeld bij een telwoord, vergelijk maar eens de zinnen: ”Het is in een keer gelukt” en ”Het is een één keer gelukt”.
Liefs, Vera
Het echt leuk en vernieuwend! Blijf zo verder doen! Dit stukje internet is zeer interessant en heeft een heel mooie lay-out en naam! <3
Veel liefde
Anoniem xxx
Wil dat zeggen dat het woord “initieël” zo geschreven wordt, insgelijks aan knieën?
Hallo Maarten, ‘initieel’ wordt geschreven zonder trema. Je krijgt een trema als je ‘initiële’ schrijft of ‘initiëren’. Liefs, Vera
Vraagje, wij zitten te twijfelen over de schrijfwijze van een naam. We willen ons kindje Lojs noemen. Moeten we dan Lois schrijven of Loïs?
HELPPPPP
Hoi Nancy, ten eerste nog gefeliciteerd! Over de naam: zelf heb ik het idee dat het Lois is bij de uitspraak /lojs/. Bij Loïs krijg je naar mijn weten /lo-wis/. Ik kan het niet met enige zekerheid zeggen bij een naam, maar even puur gekeken naar wat logisch zou zijn in het Nederlands, is de schrijfwijze ‘Lois’ passend bij /lojs/ en Loïs bij /lowis/. Hopelijk heb ik kunnen helpen! Liefs, Vera
Super bedank vera!
Ha..
En bij Louisa / Louïsa? Wat is dan taalkundig juist?
Groet!